Gezegenin Gürültüsü ve Sessizliğinden Kara Delik Sesine

Ve o gezegenin, sürekli dönerken ve bir yere dönerek giderken çıkardığı ses nasıldı? İnsan deneyimiyle, işlem görmeden, duyulabilir olsalardı sesleri nasıldı? Yoksa hiç sesleri yok muydu ya da boşluğun yok ettiği sesler miydi? 

Aklımda yine bir şeyler dönüp duruken, durduk yere uzayda duyabilseydik sesleri nasıl olurdu diye düşündüm. Bir gezegenin, Dünya veya diğer gezegenlerin, uyduların. Dönüyorlar. Kilometrelerce hızla kendi etrafında sonra da hareket halinde gittikleri yöne doğru. 

NASA'nın kara delik sesi videosundan görsel

Uzayda sesi iletecek herhangi bir itki kuvveti olmadığı için uzayda olabilecek sesler duyulmuyor, bu doğru. Ama bu durum uzaydaki maddelerin ses çıkarmadığı anlamına gelmiyor. Ses çıkarsa da insan deneyimiyle duyulmuyor elbette çünkü sesi iletim söz konusu değil. Sonuçta dünyada bir fırıldağı döndürdüğünüzde sürtünme ve hava ile kulağınızı yanaştırdığınızda ses çıkardığını dıyarsınız. Yani mutlaka en küçük bir sürtünmede bir ses vardır ki devasa bir formdan bahsediyorsak bir sesinin olması kaçınılmaz; dünyadaki insan duyusu düşüncesiyle.

Tüm bunları düşünürken Dünya döndüğünde çıkardığı ses nasıl diye düşünür oluyor insan. İçinde onca gürültü, karmaşa, şiddet, kötülük ve daha birçok şey olurken; dışarda hiç sesi olmadan öylece dönüyor ve yol alıyor sadece. O ses, gürültü, kötücüllük ne varsa hepsi içinde. Dışarısı sessiz. Peki ya sesli olsaydı ne olurdu ki, kendi sesi nasıl gelirdi. Sadece dönerkenki bir rüzgar sesi mi yoksa çığlığıyla da yankılanır mıydı içindeki. 

Tüm bunları düşünürken sonrasında da NASA, 2022 yılında kara deliğin sesi diye bir video yayınlamaıştı. Ancak bu insan deneyimiyle duyulan bir sesin hali değil, karadeliği görüntüleyen teknolojik aletin oluşturduğu x-ray dalgalarının ses teknolojine aktarılmış hali. Elbette bunun tonu, oktavı ve gürültü türü bilinemeyecektir. Ancak bir çeşit ses çıkarmışlar işte ortaya Hiç yoktan iyidir demek lazım. Hiçbir zaman insan deneyimiyle duyulamacak uzay nesnelerinin sesini, bir çeşit teknoloji ile en azından nota aralıklar ve sürekliliğinin ölçülüp dinlenebilir olması bakımından duymak kötü değil. Aşağıda da NASA'nın bu anlamda çözümleyip paylaştığı kara delik sesi videosu var. Oradan dinlenebilir. Hiç yoktan iyidir ama değil mi!

 

Daha uzun olaysaydı keşke diye düşünmüştüm ilk dinlediğimde. Keşke daha uzun bir versiyonunu da yayunlasalar da en azından nasıl bir nota basıyor dinlesek.

Arayış İçinde Okumalar: Sinema ile Fizik Sonrası Zaman ve Kısaca Durumlarım

Görselde, yıllar öncesinde fizik üzerine yaptığım okumalarda makaleler ve yazılardan birkaç tanesi var. Binlerce sayfa, yüzlerce çalışmadan birkaç tanesi. Bu yazıda eski okumalarım, sinemadaki akış çizgim, birkaç parça özel not, kısa filmlerimden birkaç bilgi, başarısız olan akademik girişimler ve elbette yine teoride olan düşüncelerim olacak. Okumayı kolaylaştırmak için ara başlıklar atacağım özel bir anlama gerek olmadan. Kimse okumasa da blogu yeniden hareketlendirdiğim için heveslendim o yüzden biraz uzun bir yazı olacak, şimdiden belirteyim. Konular ve paragraflar da birbirinden kopuk olabilir, zira yüzlerce sayfalık kitap yazmıyorum, birkaç paragraflık internet yazısı yazıyorum. Bütün bunları neden yazıyorum, hiç.

Sonsuz Kaydırmalı Dikey Videolar

Burada daha önce yazmıştım. "Dikey Video Çılgınlığı" başlığıyla 2018 yılında yazdığım yazıda "Dikey video kullanımı ön planda olan yeni algı şekli oluşturabilecek bir özellik" şeklinde bir ifade kullanmıştım. Bunun farkı, zaten dikey özellik vardı ama 1 dakikadan daha uzun videoları da kullanmaya olanak tanıyordu instagram için. Bugün 2025 yılındayız ve artık IGTV olarak değil de "Reels" adıyla her yerden fışkıran dikey video çılgınlığıyla karşı karşıyayız. Bunu o zamanlar yazarken bu kadar büyük bir hale geleceğini ne kadar tahmin edildi bilemem ama bugün Youtube Shorts gibi pek çok büyük uygulama hikaye özelliği beraberinde dikey video sunumu ile gündelik algılarımızın temelini oluşturmakta.

Yıllar sonra gelen blog yazısı ve arşivcilik

Her yazının başında yazdığım uzun zamandır yazmıyordum da şu oldu bu oldu ve karar verdim gibi aynı şeyi yazmadan başlayayım. Bu şekilde başlayayım da aslında aynı şeyi farklı yoldan demiş olayım tabii.

Hızlıca konuya geçersem, hem bir şeyler yazmak için hem de her gün her şeyin fotoğrafını çekiyoruz artık onlara da sıra gelsin diye gelen düşünme. Eskisi gibi daha az ve daha kararlı değil. Bunca çekilen fotoğaf ne olacak, nereye gidecek? Ben bunca arşivin içinde ne yapacağım diye bir sorunsal içindeyken aklıma gündelik, durduk yere çekilmiş fotoğrafları bu bloga yüklemek geldi. Hem blog güncellenmiş olur hem de öylesine çekilmiş fotoğraflar aslında bir anlamda arşiv olarak kalır burada, site ve hizmet devam ettiği sürece. 

ARŞİV OLUŞTURMAK, ARŞİV PAYLAŞMAK

Belki o arada blog arayüzünü değiştirir güncellerim veya bu eski haliyle de kalır onu bilemiyorum; ama her gün bir yerlerde bir yerlerin çektiğim fotoğraflarını burada paylaşarak bir arşiv oluşturmak mantıklı geldi durduk yere, yıllar sonra eski bir blog kafasıyla. Bunca fotoğrafı sosyal medya hesaplarından paylaşamazsınız belki. Hatta belki bir paylaşır iki seri paylaşım yapar, devamını getiremez ve artık kitlenizi de sıkarsınız. Burada öyle bir sorun yok en azından. 

Gün geçmiyor ki herhangi bir yer herhangi bir şekilde değişmesin. Yıllarca orada var olan bir şeyi çekmek de artık bir mantığa sığar hale geliyor bana göre. Bir anda çektiğiniz bir fotoğraf, çektiğiniz o şeyin aniden ortadan kalkmasıyla, değişmesiyle değerli bir hale gelebiliyor. Her şeyin hızlıca dönüştüğü ve şehir yapısı olarak da her an bir şeylerin değiştirildiği bir sistemde çekilmiş bu fotoğraflar da bir anlamda arşiv olarak kalabilir diye düşünüyorum. Tıpkı eski yazılarda da var olan diğer fotoğraflar gibi. Eskiden biraz bunu yapmışım zaten. Tekrar aklıma geldikçe devam ederim diye bir düşünce geldi. 

VE HAYDARPAŞA... YEİNDEN

Elbette standardı ve yayın-blog algısını bozmadan bir Haydarpaşa görüntüsüyle başlıyoruz. Aralık 2024 tarihli bir Haydarpaşa fotoğrafı. Elbette vapurda, oradan geçerken çekildi. Blogda biraz gezinip eski yazılarda da sıkça Haydarpaşa'ya rastlayabilirsiniz. Bu fotoğrafların ortak özelliği, genelde Haydarpaşa'nın hep bir inşaat halinde olması denebilir, ön yüzünde özellikle. Arşivimde "en fazla neyin fotoğrafı var?" diye sorulursa sanırım Haydarpaşa derim. Tadilata başlamadan önceki son zamanlarından biraz varsa da sonrasında hep bu inşaat hali, hep bu hasta ve bitkin düşmüş ama var olmak için çaba gösteren bir Haydarpaşa.

Sonrasında da yine vapurdayken bir Beşiktaş - Kadıköy vapurundan etraftakileri çekme hali... Herkesin de yapabileceği gibi. 

Vapurda geçerken en sevdiğim görüntülerden biri de Haydarpaşa'nın orada bulunan portun civarında terk edilmiş halde duran eski tahıl silosu ve yanındaki kırık dökük duran yapılar. Bazen içinde köpekler görünüyor. Bazen de birileri gidip duvarlara grafiti tarzı bir şeyler de çiziyor olmalı ki duvardaki yazılar taze duruyor. Detaylı başka fotoğrafları ilerleyen sırada başka yazılarda ayrıca fotoğraflarıyla paylaşırım.

Vapurları takip eden İstanbul'a özgü martıları da unutmamak gerek. Vapur yolculuğunu ve boğazı süsleyen İstanbul kuşları onlar. O kadar pisliğin arasında nasıl bu denli beyaz kalabiliyorlar hep merak etmişimdir. 

Eh, vapur Kadıköy İskelesi'ne yaklaşıyor. Bir anlamda arşiv tam olarak bu fotoğraf aslında. Yazının başında da ne demek istediğim bu fotoğrafta daha iyi anlaşılabilir. Arkada Kadıköy Rıhtım'daki o Haldun Taner Sahnesi binası var. Tadilatta. 2021 yılında başlayan tadilat devam ediyor ve bir arşiv fotoğrafı olarak burada. Elbette elimde tadilata başlamadan önce de buna benzer açıdan çokça fotoğraf var. Tadilat haliyle Haldun Taner Sahnesi, şu ara böyle görünmekte, Aralık 2024 tarihiyle.

Ve vapurda giderken şöyle bir açıdan görüntü de paylaşayım. Her yerin tadilatta ve tamiratta olduğu manzarayla arkada hastane ve önde bir tekne. Vapur sallantısından olsa gerek pek de özenmeden doğru düzgün kadraj kuralı yapmadan çekilmiş birkaç görselden biri bu da. Haliye amaç biraz da belge niteliği, biraz arşiv. Varsın dursun. Sonraki yazıda bakalım ben nerede olacağım ve nereyi çekeceğim bakacağız. Haliyle peşinden de orayı yazıp paylaşacağım. Şimdilik bilemiyorum. Sonraki yazıda görüşmek üzere.

Etkisi fazla olabilen birkaç müzik ile küçük seçki

Artık devri bitti tabi, ama bloga en son haziran 2018 tarihinde bir yazı yazmışım. Girmeyeli de hayli fazla zaman geçmiş. Bu yazıyı da herhangi bir bilgi vermek için de yazmayayım dedim. Bir müzik paylaşımı olarak düşünülebilir. Hem blogu güncellediğimi ve aslında halen buralarda olduğumu biraz olsun göstereyim hem.

Eskiden, dinlediğimiz müziklere kolayca ulaşamadığımız zamanlarda böyle bloglarda yazılanları keşfederek, kendi çabamızla araştırarak ve bazen de bir şekilde denk geldikçe müzikleri öğrenir ve dinlerdik. O şekilde daha değerli olurdu tabi. Şimdi bir müzik dinleseniz, yapay zekalı algoritmalar sizin müzik zevkinizden yola çıkarak benzer olanları karşınıza çıkarıyor. E bu da iyi bir şey bir yandan tabi. Hem müziğe ulaşmak için günlerce arayış içinde olmuyorsunuz. Veya gerçekten bir tesadüf olma olasılığını düşürüyor. İyi mi kötü mü bilemedim. Neyse.

İşte henüz o tüketme çağında olmadığımız zamanlarda, bir yerlerde bir şekilde bu müzikleri dinleyenler olurdu. Elbette post-rock türü radyoda vb yerlerde çalmıyordu. O farklı bir şey. Yine internet varken buluyorduk. Ama o yıllarda hani milenyum zamanları diyeyim, belli kişiler belli konularda belli sitelerde toplanırdı. O değerli bir anlam katardı. Herkes kendi bildiğinden bir şeyler paylaşırdı. Hemen herkes senin gibi düşünür ve gerçekten kalite aşağı inmezdi. Öyle sayfalar, forumlar. Yerli yabancı fark etmeden. Bu tip zamanlardan çıkıp şimdi günümüz döneminde bir şekilde varlığını sürdüren müzisyenler var halen. O yıllarda kendim keşfettiğim, takıldığım internet sitelerinde başkalarından öğrendiğim ve bilumum birçok süreç sonucu artık müzik arşivimi oluşturduğum isimleri halen dinlerim. Bir kısmının tarzı değişti, bir kısmı halen devam ediyor olduğu gibi. Vs. Dolayısıyla yeni eski karışık birkaç müzik paylaşımım olsun.

Aslında bir müzik paylaşımı yazısıydı ama bir şekilde yine eskiye giriş yapınca devamını yazasım geldi. İlk müzik, God Is An Astronaut - Reverse World olsun. Elbette en sevdiğim parçaları bu değil ama hem klibiyle, hem her zamanki bildiğimiz tarzıyla orada öylece çaladursun:

Ve bir milenyum yıkılışı. Elbette çıkmasından çok sonraları yine bir site üzerinden keşfetmiştim onları da. Er geç öğrenecektim yapay zeka çağında ama çok öncesinde bu müziği dinliyor olmak da sanırım değerli. İkinci olarak Godspeed You! Black Emperor elbette ve çalan tonlar ise Moya!

Ve bütün bir albüm olarak Mooncake de unutulmamalı. Lagrange Points albümünde bulunan tüm parçalar sınırları zorlayan türdedir.

Bu yazıyı da bu üç örneği bırakıp sonlandırayım. Ne de olsa uzun zaman sonra ilk kez bir güncelleme amaçlı yazdım. Belki bu blogu okuyanlar arasında birileri de bu postu görür ve bu müzikleri keşfeder. Ya da bildiği bir şey üzerinde yeni bir şey görür. Bilinmez. Kendi kendine bu antik blogumun sayfalarında kalsın bakalım. İyi dinlemeler olsun. Umarım blogu da daha iyi şekilde güncellerim.

Dikey Video Çılgınlığı: Instagram IGTV Nedir, IGTV'ye Bilgisayardan Nasıl Video Yüklenir?

Instagram, bu hafta en yeni özelliği olan IGTV özelliğini duyurdu ve kullanıma açtı. Şimdi daha uzun video paylaşma olanağı da bu özellikle birlikte kullanıma açıldı. Ben de video işleriyle uğraşan birisi olarak "IGTV nedir, nasıl kullanılır ve özellikle masaüstü bilgisayardan video nasıl yüklenir?" bunlar üzerinden bir bilgilendirme yapacağım. Günümüzde sosyal medya üzerinde 1 milyar civarında kullanılan Instagram fotoğraf paylaşma uygulaması, getirdiği yeni özelliklerle zaman zaman video ve farklı şekillerde paylaşım özelliklerini başlatmıştı.

IG TV ise şu aralar Istagram'ın en yeni özelliği ve farklı bir detayla öne çıkıyor aslında. Öne çıkan özelliklerden biri 60 saniyeden daha uzun videoları paylaşmaya olanak vermesi oldu.

Dikey video kullanımı ön planda olan yeni algı şekli oluşturabilecek bir özellik.

Özellikle dikey video kullanımını ön plana çıkaran ve başka türlü bir videoyu desteklemeyen yeni özellik, yeni teknik işlemler yapılmasına da neden oluyor elbet. İşte bu işlemlerin bilgisayarda hangi formatlarda düzenlenebileceğini ben de biraz alışma olması bakımından göstereceğim. Burada uygulamanın nasıl kurulacağı, hangi özellikleri barındırdığından çok, nasıl video yüklenir konusunu işleyeceğim. Öncelikle unutmamak gerekir ki, IGTV için video yükleme gereklilikleri sayfasında teknik olarak temel bilgiler yer alıyor. İlk önce bunlardan, sonra nasıl yapıldığından ve tabi en son da biraz teorik değerlendirmelerden bahsedeceğim. 2018'de halen tasarımını değiştirmediğim şu blogumda yine uzun bir yazıyla karşı karşıyayım.

Temel olarak video gereklilikleri, Instagram IGTV ile ilgili yazılan bilgiler şöyle:

Karaköy'e Getirilen Yeni Devasa İskele ve Öncesi

İstanbul'un önemli ulaşım noktalarından biri olan Karaköy'de iskele belirsizliği, en son getirilen devasa iskele ile sonra erecek gibi. Geçtiğimiz günlerde, 24 Mayıs sabahı devasa bir iskele, Karaköy'e getirildi ve yeni Karaköy İskelesi olarak hizmet vermek için kendi yerine taşındı. Şimdi biraz buranın geçmişine gideyim.

Bilindiği üzere 22 Kasım 2008 tarihinde şiddetli lodostan dolayı bir önceki Karaköy İskelesi sulara batmıştı. O zamanları az çok hatırlayanlar vardır elbet. O batan iskele de yukarıda fotoğrafını gördüğümüz yapı gibi dik bir şekilde iskeleden denize uzanıyordu ve yüksekti.